مرجع تخصصی آب و فاضلاب

ﺗﻪﻧﺸﻴﻨﻲ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ:
‫ﺗﻪﻧﺸﻴﻨﻲ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﻋﺎم آن ﺑﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪي اﻃﻼق ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﺨﻠﻮﻃﻲ از ﻣﻮاد ﺟﺎﻣﺪ ﻣﻌﻠﻖ و ﻣﺎﻳﻊ ﻃﻲ آن ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﻪ ‫ﻣﺎﻳﻊ زﻻل و ﺳﻮﺳﭙﺎﻧﺴﻴﻮﻧﻲ ﺑﺎ ﻏﻠﻈﺖ زﻳﺎد ﻣﻮاد ﺟﺎﻣﺪ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﮔﺮدد. در ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ آب و ﻓﺎﺿﻼب ﻣﻨﻈﻮر از ‫ﺗﻪﻧﺸﻴﻨﻲ ﺟﺪا ﻛﺮدن ﻣﻮاد ﺟﺎﻣﺪ ﻣﻌﻠﻖ ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻴﺮوي ﮔﺮاﻧﺶ از آب و ﻳﺎ ﻓﺎﺿﻼب اﺳﺖ. 1.ﺗﻪﻧﺸﻴﻨﻲ و 2.ﺗﻐﻠﻴﻆ در ‫ﭘﺎرهاي از ﻣﻮارد ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺘﺮادف ذﻛﺮ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ؛ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ اﺻﻮﻻً در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﻪﻧﺸﻴﻨﻲ ﺣﺬف ﻣﻮاد ﻣﻌﻠﻖ از آب ‫و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ آب ﻋﺎري از اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﻮاد ﻣﻄﺮح اﺳﺖ؛ در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ در ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺗﻐﻠﻴﻆ ﻣﻨﺤﺼﺮاً ازدﻳﺎد ‫ﻏﻠﻈﺖ ﻟﺠﻦ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ اﺳﺖ.
‫ﺷﻨﺎورﺳﺎزي ﺑﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪي ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺟﺪاﺳﺎزي ﻣﻮاد ﺟﺎﻣﺪ ﻣﻌﻠﻖ از آب ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﻴﺮوي ﺷﻨﺎوري ﻣﻮاد ‫ﺟﺎﻣﺪ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﭘﺬﻳﺮد و ﻧﻴﺮوي ﮔﺮاﻧﺶ ﻧﻘﺸﻲ در اﻳﻦ ﺟﺪاﺳﺎزي ﻧﺪارد.
‫ﻣﻮاد ﻣﻌﻠﻖ در آب ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻣﻴﺰان ﻏﻠﻈﺖ ﻣﻮاد ﻣﻌﻠﻖ و ﺧﻮاص اﻳﻦ ذرات ﺑﻪ ﭼﻬﺎر ﺻﻮرت ﻣﺘﻔﺎوت ﺗﻪﻧﺸﻴﻦ ‫ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ.اﻳﻦ ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي ﺑﻪ ﻗﺮار ذﻳﻞ اﺳﺖ:
‫در اﻳﻦ ﻃﺒﻘﻪ ذرات ﻣﻌﻠﻖ ﺗﻤﺎﻳﻠﻲ ﺑﻪ ﭼﺴﺒﻨﺪﮔﻲ ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻧﺪارﻧﺪ و در ﺻﻮرت اﺻﺎﺑﺖ ﺑﻪ ‫ﻃﺒﻘﻪ ‫ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ در ﻫﻨﮕﺎم ﻧﺸﺴﺖ ﻫﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ اﺗﺼﺎﻟﻲ ﺑﻴﻦ آﻧﻬﺎ اﻧﺠﺎم ﻧﻤﻲﭘﺬﻳﺮد.

اﻳﻦ ﻃﺒﻘﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ذرات ﺟﺎﻣﺪ ﻣﻌﻠﻘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻫﻨﮕﺎم ﻧﺸﺴﺖ ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﻲﭼﺴﺒﻨﺪ و ﻫﻤﻮاره ‫ﺑﺰرﮔﺘﺮ و ﺳﻨﮕﻴﻦﺗﺮ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ.
‫ﺗﻪﻧﺸﻴﻨﻲ ﻧﺎﺣﻴﻪاي1- ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ذرات ﻣﻌﻠﻖ داراي ﻏﻠﻈﺖ زﻳﺎد و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﻴﺮوي ﭼﺴﺒﻨﺪﮔﻲ ﺑﻪ ﻫﻢ ﺑﺎﺷﻨﺪ، در اﻳﻦ ‫ﺻﻮرت ﻫﺮ ذره ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ذره دﻳﮕﺮ داراي ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺛﺎﺑﺘﻲ اﺳﺖ و ﻫﻨﮕﺎم ﻧﺸﺴﺖ، ﻣﻮاد ﻣﻌﻠﻖ ﺑﻪ ‫ﺻﻮرت ﻻﻳﻪ اي از آب ﺟﺪا ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ.
‫

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

فسفر یک عنصر جامد به رنگ سفید واکسی می باشد که در سال 1669توسط Hennig Brand از کشور آلمان کشف شد . این عنصر از سنگهای فسفاته بدست می آید .

فسفر دارای 4 آلوتروپی می باشد. این آلوتروپی ها به فرمهای سفید یا زرد، قرمز، سیاه یا بنفش می باشد. فسفر معمولی مومی شکل سفید رنگ و جامد است. فسفر زمانی که خالص باشد بیرنگ و شفاف است . فسفر سفید دو حالت دارد آلفا و بتا با دمای تبدیل -3.8. درجه سانتیگراد.

این عنصر در آب حل نمی شود اما در دی سولفید کربن حل می شود. این عنصر به خودی خود در هوا آتش می گیرد و بعد از ترکیب با اکسیژن هوا در زمان سوختن تبدیل به پنتا اکسید فسفر می شود .

این عنصر به حالت آزاد در طبیعت یافت نمی شود ترکیبات این عنصر به صورت گسترده ای در طبیعت پراکنده شده اند. سنگ فسفات حاوی کانی آپاتیت دارای ناخالصی تری فسفات کلسیم است که این سنگ مهمترین منبع تولید فسفر است. معادن بزرگ این عنصر در روسیه، مراکش و فلوریدا و بعضی ازایالتهای دیگر آمریکا یافت می شود .
فسفر عنصری بسیار سمی است 50 میلی گرم آن برای مرگ کافی است. پرتودهی این عنصر از 0.1 میلیگرم بر متر مکعب تجاوز نمی کند. فسفر سفید در زیر آب نگهداشته می شود باید آن را با انبر جابجا کرد تماس آن با پوست دست باعث سوختگی شدید می شود.

وقتی در معرض نور خورشید قرار بگیرد یا وقتی داغ شده باشد حرارت آن به 250 درجه می رسد که می تواند در این حالت تبدیل به فسفات نوع قرمز شود. این فرم از فسفر به راحتی و به خودی خود آتش نمی گیرد و به اندازه فسفر سفید خطرناک نیست. در موقع کار با فسفر سفید باید بسیار دقت کرد چون هم بسیار سمی است و هم به راحتی درجه حرارت آن بالا می رود و آتش می گیرد. فسفر قرمز نسبت به سفید دارای پایداری بیشتری می باشد و برای ساخت کبریتهای بی خطر، مواد آتش بازی، آفت کشها، آتش افروزها ، بمبهای دودزا و گلوله ها کاربرد دارد.

فسفر سفید به روشهای مختلفی ساخته می شود. تری فسفات کلسیم یکی از اجزای اصلی سنگ فسفر است که در کوره های برقی یا سوخت کوره کاربرد دارد.

اسید فسفریک غلیظ که حاوی 70 تا 75 درصد P2O5 است عامل مهمی در تولیدات کشاورزی و مزرعه می باشد. از این عنصر برای تهیه کودهای شیمیایی کاربرد دارد. فسفاتها در تولید شیشه های مخصوص مثل لامپهای سدیم کاربرد دارد. فسفات کلسیم در ساخت ظروف چینی و پودر خمیرمایه استفاده می شود.

فسفرها یکی از مهمترین عامل تولید فولاد و فسفر برنز و تولیدات مهم دیگر می باشد. تری سدیم فسفات عامل پاک کننده در تصفیه آب و دیگ بخارمی باشد. فسفر ها عامل حیاتی در پروتوپلاسم همه سلولها، بافت های عصبی و استخوانها هستند.


اثرات فسفر بر سلامتي انسان :فسفر در مقايسه با فسفات در محيط زيست از فراواني بيشتري برخوردار است. فسفات ها يکي از مهمترين مواد تشکيل دهنده بدن انسان به شمار ميروند. زيرا فسفاتها قسمتي از ماده DNA را تشکيل ميدهند و در توزيع انرژي بدن شرکت ميکنند. همچنين فسفاتها از اجزاي تشکيل دهنده گياهان هستند.

انسان با افزودن کودهاي غني از فسفات به خاک و با استفاده از شوينده هاي حاوي فسفات باعث افزايش مقدار فسفات در طبيعت ميشود. همچنين، فسفات يکي از مواد افزودني به مواد غذايي به شمار ميرود. مواد غذايي مانند پنير، سوسيس و همبرگرها داراي مقدار قابل توجهي فسفات هستند.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

راههای ساده برای حفظ محیط زیست

۱- استفاده از ماشين ظرفشور

عملكرد بسيار بهتري نسبت به شستشو با دست دارد، در صورت استفاده كامل از آن در هرمرحله 7/8 گالن آب مصرف مي‌كند درحاليكه شستشو با دست در مدت 10 دقيقه 20 گالن آب را مصرف مي كند.

2- رختشور خانه:

استفاده كامل در طول سال در حدود 3400 گالن آب مصرف مي كند.

3- خشكشويي

استفاده از ماشينهاي لباسشويي و خشكشويي مصرف آب را پائيين آورده و علاوه بر اين هزينه‌هاي خشك كردن را به همراه نداشته و در وقت و انرژي نيز صرفه جويي خواهد شد.
4- كاشت گياهاني كه آب را ذخيره مي‌كنند

استفاده از گياهاني كه نياز كمي به آب دارند در محيط منزل كمك زيادي به حفظ آب و استفاده بهينه از آبهاي زائد استفاده شده در منازل مي كند.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

آنالیز و شناسایی آمونیاک:(NH₃)

 آمونیاک میتواند به آسانی از طریق بوی آن شناخته شود و مقدار آن با تیتراسیون قابل اندازه گیری است. آمونیاک در مقدار اضافی محلول استاندارد سولفوریک اسید رقیق جذب میشود و مقدار باقیمانده اسید در طی یک تیتراسیون برگشتی با سود سوز آور استاندارد و شناساگر متیل اورانژ تیتر میگردد.

همچنین میتوان از تیتراسیون پتانسیومتری نیز برای تعیین نقطه پایانی استفاده کرد. غلظتهای بسیار کم آمونیاک در فاضلاب، آبهای زیرزمینی، آبهای آشامیدنی و هوا را میتوان بوسیله تکنیکهای گوناگون رنگ سنجی یا به کمک الکترود انتخابگر آمونیاک تعیین کرد. آمونیاک با معرف نسلر در شرایط قلیائی واکنش داده و رنگ آن زرد میشود. شدت رنگ با اسپکتروفوتومتر، اندازه گیری میشود. مقدار جذب بستگی به مقدار آمونیاک دارد.

در دیگر حالت آمونیاک میتواند توسط روش یدو فنل آبی شناسایی شود. در این روش آمونیاک با هیپوکلریت واکنش دهد و مونوکلرآمین ایجاد میکند که این ترکیب با فنل در حضور کاتالیزور سولفات منگنز واکنش داده و یدوفنل آبی را ایجاد میکند.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

بعضی از باکتریها ماده لزجی از خود ترشح می کنند که خارج از سلول و پیرامون آن جمع می شود و دیواره سلولی را می پوشاند . این لایه کپسول نامیده می شود که ضخامتهای متفاوت و چسبندگی متغیر دارد. اندازه کپسول به محیط کشت میکروبی بستگی دارد و همچنین باکتریهای بیماریزا ، در بین باکتریهای تولید کننده کپسول ، کپسولهای بزرگتری دارند. جنس این کپسول از پلی ساکارید است که در آب محلول و غیر یونی است .

کاربرد کپسول در باکتریها :

کپسول بعنوان یک سد اسمزی بین باکتری و محیط اطراف آن عمل می کند و در واقع  نقش حفاظتی دارد. کپسول مانع از عمل بیگانه خواری گلبولهای سفید می شود همچنین بعنوان مخزن ذخیره مواد غذایی یا دفع مواد زائد هم می تواند عمل کند.

در تعدادی از باکتریهای بیماریزا ، وجود کپسول شدت بیماریزایی و عفونت زایی را افزایش می دهد و ممکن است حتی این بیماریزایی به وجود کپسول بستگی داشته باشد . مثلا در استرپتوکوکوس پنومونیا اگر توانایی تولید کپسول در باکتری از بین برود این باکتری غیر بیماریزا می شود.

در عمل رنگ آمیزی شرط رنگ گیری یک سلول یونی بودن آن می باشد یعنی وقتی سلول حالت یونی داشته باشد هنگام رنگ آمیزی بین نواحی یونیزه سطح سلول و اجزای یونیزه مولکولهای رنگ پیوند بوجود می آید . در نتیجه بین بارهای مخالف موجود در سطح سلول و مولکولهای رنگ پیوند یونی تشکیل می شود و باکتری رنگ می گیرد . اما چون کپسول را بعلت غیر یونی بودن آن نمی توان رنگ آمیزی کرد در نتیجه برای دیدن آن در زیر میکروسکوپ ، زمینه باکتری رنگ آمیزی می شود و در نتیجه امکان دیدن کپسول باکتری که بصورت بیرنگ ظاهر می شود ، فراهم می شود. این روش را رنگ آمیزی منفی می نامند.


در این روش رنگ آمیزی برای تثبیت گسترش از حرارت استفاده نمی شود . چون در اثر حرارت ، باکتری در داخل کپسول از شکل طبیعی خود خارج می شود.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

قرن بيست و يكم، قرن جنگ بر سر آب نام گرفته است. در قسمت هاي مختلف دنيا، بخصوص در كشورهاي در حال توسعه، مسائل مرتبط با آب از قبيل: كمبود آب، آلودگي آب و افزايش خسارات ناشي از سيل وجود دارد. اين مسائل كمبود مواد غذايي و به دنبال آن گسترش بيماريها را در پي خواهد داشت.

چکيده

قرن بيست و يكم، قرن جنگ بر سر آب نام گرفته است. در قسمت هاي مختلف دنيا، بخصوص در كشورهاي در حال توسعه، مسائل مرتبط با آب از قبيل: كمبود آب، آلودگي آب و افزايش خسارات ناشي از سيل وجود دارد. اين مسائل كمبود مواد غذايي و به دنبال آن گسترش بيماريها را در پي خواهد داشت. بنابراين در كشورهايي مانند ايران كه با كمبود منابع آبي مواجه مي‌باشد، توجه به كليه منابع آبي از اهميت بالايي برخوردار است كه اين امر در قالب مديريت يكپارچه منابع آبي قابل اجراء خواهد بود. مديريت يكپارچه منابع آب، يك فرآيند سيستماتيك براي توسعه پايدار، تخصيص و پايش منابع آبي است كه براي اهداف اجتماعي، اقتصادي و محيط زيستي استفاده مي‌شود.

رشد روز افزون جمعيت، توسعه اراضي کشاورزي در مناطق خشک و نيمه خشک جهان، گسترش صنايع، توزيع ناهمگون زماني و مکاني آب شيرين به لحاظ کمي و محدوديت‌ها و مشکلات روزافزون کيفي منابع آبي، در بسياري از کشورها، تأمين آب مطمئن را به يکي از چالش‌هاي اساسي قرن حاضر تبديل نموده است. مديريت يكپارچه منابع آبي، ضمن جبران برخي از کمبودها، باعث افزايش ذخيره منابع آبي موجود، حداقل نمودن اثرات منفي استفاده مجزا از منابع و مديريت مؤثر و بهينه آب مي‌شود. در اين مقاله، مديريت يكپارچه منابع آبي در قالب: منابع آب سطحي، منابع آب زيرزميني، استفاده مجدد از پساب ها و آب هاي مجازي مورد بحث قرار گرفته است.
درگير بودن سازمان هاي مختلف در تأمين و مصرف آب هاي شرب، كشاورزي، صنعتي، فضاي سبز و همچنين تصفيه فاضلاب و كاربري پساب تصفيه شده، لزوم هماهنگي بيشتر بين كليه دست‌اندركاران مسائل آب براي مشاركت و به حداقل رساندن اثرات نامطلوب بخشي بودن حيطه مسئوليت‌ها و عملكردها و در نهايت مديريت يكپارچه منابع آبي را اجتناب‌ناپذير مي‌نمايد.
كلمات كليدي: مديريت يكپارچه منابع آبي، تخصيص و پايش، مصارف آبي، استفاده مجدد از پساب

سرآغاز
استفاده مجزا از منابع آبي منجر به بروز مشکلاتي از قبيل کمبود آب در مواقع خشکسالي به دليل کمبود منابع آب سطحي، ناپايداري در توليد محصول، آسيب به محيط زيست و افت تراز سطح ايستابي و اختلاط آب شور و شيرين در نواحي ساحلي مي‌گردد. در بهره‌برداري تلفيقي، نيازهاي آبي توسط دو منبع سطحي و زيرزميني تامين مي‌گردد. در اين دسته‌بندي، پساب تصفيه شده، به عنوان يک منبع آبي در مديريت يکپارچه منابع آب، بخصوص در کشور کم آب ايران، از جايگاه ويژه‌اي برخوردار است. توسعه بهره‌برداري از آب هاي زيرزميني در مقايسه با سد سازي داراي مزاياي متعددي بوده و مشکلات به مراتب کمتري دارد. در اين بين مي توان به هزينه کمتر، عدم وجود مشکل رسوب و تبخير، مشکلات کيفي کمتر و عدم وجود مشکلات محيط‌زيستي، اجتماعي و فرهنگي اشاره نمود.
مديريت يکپارچه منابع آبي
در جهان، تقاضا برای منابع آبی روزانه در حال افزایش است. در گذشته، آب منبعی فراوان و ارزان بود و فاضلاب نيز بدون هزینه‌ها و محدودیت‌های زیاد می‌توانست به منابع آب سطحی و یا به سیستم‌های فاضلاب تخليه گردد. به هر حال، افزایش هزینه‌های تأمین آب و دفع فاضلاب، مشوق‌های اقتصادی را برای کاربرد تکنولوژی هایی که محیط‌زیستیتر هستند و می‌توانند بازدهی استفاده از منابع طبیعی را اطمینان دهند، افزایش داده است.
بسياري از شهرهاي كشورهاي در حال توسعه، داراي رشد جمعيت بالا بوده كه بدون برنامه‌ريزي توسعه مي يابند. از پيامدهاي اين توسعه، كاهش اراضي قابل دسترس براي كشاورزي، آلودگي منابع آب سطحي و زيرزميني و تغيير كاربري منابع آب كشاورزي اطراف شهرها جهت تأمين نيازهاي شهري است. لذا استفاده مجدد از فاضلاب خام و تصفيه شده در كشورهاي در حال توسعه واقع در مناطق خشك و نيمه خشك رو به افزايش است.
معيارهاي اصلي كه بايستي در دستيابي به اهداف مديريت يكپارچه منابع آب مورد توجه قرار گيرند، عبارتند از:
• بازدهي اقتصادي در استفاده: كه به دليل كمبود آب و افزايش تقاضا براي دستيابي به حداكثر بازدهي ممكن مطرح مي‌گردد.
• پايداري اكولوژيكي و زيست محيطي: كه حفاظت اكوسيستم ها و محيط زيست براي نسل‌هاي بعدي است.
• مساوات: كه هر شخصي دسترسي مطمئن به منابع آبي داشته باشد.
منابع آبي قابل استفاده، شامل منابع آب سطحي و زيرزميني مي باشد. محدوديت منابع آبي باعث شده كه به آب هاي شور و لب شور و همچنين آب هاي حاصل از تصفيه فاضلاب ها نيز به عنوان منابع آبي توجه گردد. در اين راستا مديريت يكپارچه منابع آبي از اهميت ويژه‌اي برخوردار خواهد بود.
از ديگر منابع آبي که بخصوص در کشورهاي کم آب بايستي مورد توجه قرار گيرد، آب مجازي (Virtual Water) می‌باشد. آب مجازی آبی است که نه بصورت واقعی، بلکه بصورت مجازی در محصول نهفته است و آن میزان آبی است که برای تولید محصول مورد نیاز می‌باشد. برای مثال برای تولید یک کیلوگرم گندم به حدود 1000 لیتر آب نیاز است، لذا آب مجازی یک کیلوگرم گندم حدود 1000 لیتر است. این میزان برای یک کیلوگرم گوشت 5 تا 10 برابر است. با تجارت محصولات غذایی و یا هر نوع کالایی، یک جریان آب مجازی از کشورهای صادر کننده به کشورهای وارد کننده این محصولات ایجاد می‌گردد.
کشورهایی که با بحران آب مواجه هستند، می‌توانند محصولاتی که نیاز فراوان به آب دارند را وارد کنند. این موضوع باعث ذخیره‌سازی آب و کاهش فشار به منابع آبی و اختصاص آب در دسترس به دیگر مقاصد ‌می‌گردد. این کشورها به‌جای پمپاژ بیش از حد آب های زیرزمینی، بایستی با دخالت دادن تجارت آب مجازی در سیاست‌های آبی خود، علاوه بر دسترسی مناسب به منابع آب جهانی، از افزایش فشار به منابع محدود خود نیز بکاهند. در سطح جهانی، کشاورزی به عنوان بزرگترین بخش اقتصادی از لحاظ مصرف آب و تجارت محصولات کشاورزی، جزء اصلی‌ترین بخش تجارت آب مجازی محسوب می‌گردد.
پساب به عنوان يک منبع آبي
محدودیت منابع آبی از یک طرف و آلودگی منابع آبی موجود توسط فاضلاب های شهری، صنعتی و کشاورزی از طرف دیگر، توجه به مدیریت فاضلاب ها را دو چندان می‌کند. به دليل كمبود منابع آبي، بويژه در مناطق خشك و نيمه خشكي مانند كشور ايران، استفاده مجدد از فاضلاب تصفيه شده در آبياري فضاي سبز و كشاورزي و مصارف ديگر، به عنوان يكي از اهداف اصلي در نظر گرفته مي‌شود. لذا بررسي استانداردهاي مورد نياز در كاربريهاي مختلف و توجه به عوامل بهداشتي از قبيل پيشگيري از بروز مخاطرات بهداشتي و انتقال بيماري ها، حفاظت محيط زيست و حفظ تعادل اكولوژيكي از اهميت خاصي برخوردار است.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

در تاریخ دیرپای این مرز و بوم، آب همیشه نقش كلیدی داشته است. شبكه های معروف آبیاری، یعنی قناتها در جهان   به خوبی شناخته شده هستند. عمر این تكنیك به 2500 سال بر می گردد. اولین سند مكتوب در خصوص تكنیك حفر قنات، در نوشته های هرودوت، مورخ مشهور یونانی به چشم می خورد و این صنعت در دوران هخامنشیان (550-330 سال قبل از میلاد) كاملا رایج و متداول بود.
در حفاری های باستان شناسی به بقایای آبگیر، مخازن آب با سرریزها و مجاری تخلیه و حتی شبكه های فاضلاب دست یافته اند، كه عمرشان به دوره قبل از هخامنشیان، دوره قبل از ایلام و آشور (1500-600 سال قبل از میلاد) می‏رسد.

آثاری كه در سرزمین ایران به دست آمده است، نشان می دهد كه مردم این سرزمین در حدود 7000 سال پیش دارای تمدن بسیار پیشرفته‏ای بوده اند. قسمت غربی فلات ایران تقریباً از 5000 سال پیش وارد دوران تاریخی گردید و ساكنان این سرزمین خط میخی را به وجود آوردند. آثارمكشوفه نشان می دهد كه ساكنان ایران در هزاره دوم و سوم پیش از میلاد، مردمی صلح جو، كشاورز و هنرمند بوده است.

به طور كلی چهار شیوه آبیاری در ایران كهن وجود داشته است. این چهار شیوه عبارتند از چاه ها و آب انبارها، قنوات – نهركشی – بندها و سدها.

چاه ها و آب آنبارها – چاه های معمولی كه به صورت قائم با ابزارهای دستی حفر می شد و آب آنرا به وسیله دلو با كمك انسان با چهار پایان بیرون می كشیدند. ایرانیان قدیم علل پیدایش چاه های آرتزین و طرز مهار كردن آن رامی دانسته اند ولی استفاده چندانی از آن نكرده اند.

مازاد باران را در محل هایی به نام آب انبار ذخیره می كرده اند كه نمونه های آنها در كنار كویرها، بیابانها، دشت های خشك و گرم جنوب ایران به صورت سرپوشیده . برای تامین نیازهای كاروانها، دهات قراء و غیره به چشم می خورد.


قنات – مهمترین شیوه آبیاری در بسیاری از نقاط ایران قنات بوده است از آنجاییكه در بسیاری از نقاط ایران رودخانه چندانی وجود ندارد، و تعداد رودخانه های دائمی نیز بسیار اندك است مردم ایران در حدود سه هزار سال پیش به ابتكار نوین و تحسین انگیزی دست یافته اند كه به قنات یا كاریز مشهور گردید. این ابداع مهم و بی نظیر بعدها از خاورمیانه به شمال آفریقا اسپانیا و سیسیل انتقال 1یدا كرد و مورد بهره برداری قرار گرفت. مورخین یونانی از قنات های ایران در زمان هخامنشیان سخن رانده اند، از این رو می توان قدمت قنات رات پیش از هخامنشیان نسبت داد. مورخان در مورد قنات و در عهد اشكانیان و ساسانیان نیز سخن گفته اند. در این روش آب های زیرزمینی را جمع آوری كرده تحت قوه ثقل به سطح زمین می رانده اند. ایرانیان با‌آگاهی كامل از وجود جریان های آبهای زیرزمینی به فكر افتاده اند كه به جار چاه های عمودی چاه های افقی حفر كنند تا بدین ترتیب به آب های زیرزمینی راه یابند و آنرا با استفاده از شیبی ملایم به سطح زمین هدایت كنند.

در ایران قدیم از رودخانه های بزرگی چون دجله، هیرمند نهرهایی منشعب كرده بودند و آب آنرا به بیابان های بی آب منتقل نموده اند.

ایرانیان قدیم در ساخت نهرها و كانال های آبیاری دقت بسیار مبذول داشته اند و اگر مسیر آب سست و آبكش
می نمود، كف نهرها را آجر فرش كرده اند و ملات یا آهك آب بند به كار برده‏اند. صنعت سدسازی در دوران  ساسانیان، به ویژه در دوره سلطنت شاپور اول رونق گرفت. عمرسدهایی كه از این دوره به جای مانده است بین 1300 تا 1700 سال می باشد. از جمله ابنیه مهم مربوط به این دوران، می توان به بند میزان در شوشترو پل بند شوشتر به طول 500 متر و دارای 40 دهانه اشاره نمود. بند امیر از آثار دوران آل بویه می باشد كه در 35 كیلومتری شمال شیراز واقع شده وعمر آن به 1000 سال می رسد. بند امیر، بندی سه منظوره، آبیاری، پل و آسیاب بوده كههمچنان دایر است. در اواخر قرن وسطی، در عصر صفویه (870-1100 هجری) عصر جدیدی كهدر زمینه كنترل و مهندسی آب آغاز شد. مقارن همین دوره بود كه بندها و پل های مشهد واصفهان بنا گردید و بندهای انحرافی و مخزنی بزرگ احداث گردید كه بعضی از آنها تا امروز پابرجا مانده است. از میان چهل و چهار سد تاریخی جهان تا قرن هیجدم سه سد شادروان (قرن سوم میلادی) كبار و ساوه در ایران وجود داشته و نه سد در اروپا بر پا شده است.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

سامانه آب شیرین کن شهر قرچک

برای تصفیه آب مراحلی باید انجام شود که مرحله ی اول آن را توضیح می دهیم:

استسهال:یا همان تأمین آب است که به طور طبیعی آن ، از مخازن زیر زمینی و سفره های آب زیر زمینی با عمق حدود 200 متر توسط لوله هایی با قطر 6 اینچ که لوله ی جدار آن 4 اینچ می باشد و شیار هایی در لوله ی جدار وجود دارد انجام می گیرد.  بهتر است این لوله از جنس فلز گالوانیزه باشد ، چون این فلز در برابر ویژگی های مختلف آب مثل اسیدی یا بازی بودن آن که باعث خوردگی فلز می شود ، مقاوم است. در این سامانه از فلز آهن استفاده می کنند و برای این که مقاومت کافی را ندارد باید در مدت زمان کوتاهی نسبت به فلز گالوانیزه آن را عوض کنند.

آب توسط پمپ هایی به بالا کشیده می شود که مقداری هوا نیز دارد و بوسیله ی شیر هوا ، هوا را از آب می گیرند و آب بدون هوا را وارد مخزن می کند.

 به دلیل مختلف بودن خاک در مناطق مختلف مزه و ویژگی های آب فرق دارند. آب قرچک شور است و برای از بین بردن شوری آب باید هزینه ی زیادی را صرف کنند.

برای تأمین آب قرچک سه مخزن زمینی وجود دارد که عبارت اند از:1- مخزن 6000 متر مکعبی مرکزی قرچک 2- مخزن 4000 متر مکعبی زیبا شهر 3- مخزن 20000 متر مکعبی شهر قرچک

مخزن 20000 متر مکعبی شهر قرچک مخزنی بتونی است که به دو قسمت (کمپارتمان) مساوی تقسیم می شود که ممکن است در طول روز یکبار خالی شود و دوباره توسط سفره های آب زیر زمینی پر می شود و از مخزن 6000 متر مکعبی به عنوان ذخیره استفاده می کنند.

آب این مخازن را از چاه هایی که در این شهر موجود است تأمین می کنند که بیشتر در اطراف این سامانه وجود دارد.

فشار آب مورد نیاز: فشار داخل شبکه آب حدود 2 اتمسفر است که این فشار از طریق:1- منبع هوا 2- بوسیله ی پمپاژ مستقیم آب به شبکه ی آب رسانی تأمین می شود.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب