مرجع تخصصی آب و فاضلاب

جانمايي سيستم Layout of the system
جانمايي آزمايشي مسير فاضلاب بوسيله ترسيم در امتداد خيابان ها انجام مي پذيرد . جهت جريان كه به طرف پائين شيب زمين است با فلش نشان داده مي شود . جانمايي چندين بار تكرار ميگردد تا بالاخره نتيجه آن طرح فاضلاب اصلي خواهد بود كه در پائين ترين نقطه محل همراه با لوله هاي كوچكتر و شاه لوله هاي فرعي كه به دورترين ناحيه منشعب مي شوند قرار داده مي شود . فاضلاب ها زهكش طبيعي سطح را به همان تنگاتنگي كه جانمايي خيابان ها اجازه مي دهد دنبال مي كنند . آبريزها با پمپ يا ساخت سيستم هاي فاضلاب جداگانه به نقاط ديگر زهكشي مي شوند . در زمين هاي مسطح يك مكان مركزي انتخاي مي شود كه تمام خطوط براي پمپ زني به لوله اصلي ثقلي يا به تصفيه خانه خواهند ريخت .
معمولا لوله هاي گاز ، آب و فاضلاب در داخل محدوده متعلق به خيابان قرار مي گيرند كه ضروري است لوله هاي آب از فاضلاب كاملا جدا باشند . در خيابان هاي بسيار عريض ممكن است فاضلاب ها به منظور كاهش طول اتصالات درهر ضلع خيابان قرار گيرند .
جانمايي عمودي حكم مي كن كه حداقل پوشش و خاكبرداري در نظر گرفته شود كه اصولا به شيب زمين ، جلوگيري از يخ زدگي ، بار ترافيك و اندازه لوله ها بستگي دارد .

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

تونل كني Tunneling
هر جا كه عمق خاكبرداري ها از 8 متر تجاوز نمايد ، هزينه تونل كني در مقايسه با اجراي معمولي بايد بررسي گردد . هر گاه تونل كني به صلاح باشد ، روش به كار رفته بستگي به نوع خاك خواهد داشت . در سنگ دج ، نيازي به شمع زني يا مهاربندي نيست ، خاكبرداري وسيله انفجار صورت مي پذيرد . سنگ هاي درزدار ممكن استنياز به مهاربندي داشته باشد .
تونل هاي سنگي بايد تهويه شوند تا گاز ، دود و گرد و خاك حاصل از مواد منفجره براي حفاري خارج گردند . هر جا كه احتمال ريزش و فرو ريختن قوس تونل وجود دارد ، مهاربندي لازم است .
در كارهاي اجرايي تونل كني موضوع ايمني بسيار مهم است ، هر جا مهاربندي يا چوب بست بيشتري لازم است بايد براي جلوگيري ازخطر ريزش با دقت مهاربندي انجام پذيرد . در مصالح نرم تخته هاي حائل در داخل خاك يا مصالح نرم كوبيده مي شود و پس از اتمام كار بيرون آورده مي شوند . در تونل هاي طولاني مصالح بر روي ماشين هاي خط آهن كوچك به داخل و خارج تونل حمل مي گردند .

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

طراحي شبكه فاضلاب سطحي Design of storm sewer system
اولين گام در طراحي سيستم فاضلاب بارندگي قرار دادن آزمايشي خطوط فاضلاب است .
مسيرهاي فاضلاب در خيابان ها طبق شيب هاي طبيعي زمين امتداد مي يابند . چون اتصالات منازل ضرورتي ندارند ، لازم نيست كه فاضلاب ها ، مجاور قطعات زمين باشند و در نتيجه مسيرهاي كوتاهتري را نسبت به فاضله هاي بهداشتي ( خانگي ) طي خواهند نموده سپس بخش هاي فرعي ( تقسيم بندي جزء ) زهكشي به هر خط فاضلاب ترسيم مي گردد . بخش هاي فرعي عبارتست از تقسيم منطقه طرح فاضلاب به مساحت هاي كوچكتر . خطوط تراز طبيعي زمين روي نقشه ترسيم مي شوند و بايد در نظر گرفت كه آب پشت بام ها و قسمت هاي جلوي ساختمان ها به طرف خيابان تخليه مي شوند . به علاوه گوشه و اطراف ساختمان ها طوري شيب بندي خواهند گرديد كه قسمتي از آب به جلوي ساختمان و قسمتي به خيابان هاي اطراف هدايت شوند . مساحت بخش هاي فرعي زهكشي محاسبه و روي نقشه نوشته مي شود . در طراحي ، موقعيت تمام سازه هاي زيرزميني موجود شامل فاضلاب ها ، آبروها ، گاز ، برق ، تلفن و غيره بايد مشخص گردد و از تداخل با تجهيزات زيرزميني ديگر اجتناب نمود .

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

طراحي شبكه فاضلاب بهداشتي Design of a sanitary system
خلاصه جزئيات مهم طراحي
1-تهیه نقشه منطقه كه طراحي فاضلاب انجام خواهد شد اساسي است .
2-مسير آزمايشي براي لوله هاي فاضلاب با ترسيم معين مي گردد . ممكن است مسير آزمايشي لوله ها چندين بار تغيير يابد تا اين كه بهترين مسير از لحاظ خاكبرداري و عدم تداخل با لوله هاي گاز ، آب ، كابل هاي برق و تلفن و اتصالات لازم به ساختمان ها تعيين گردد .
3-لوله ها در جهت شيب سطح زمين براي انتقال آب قرار مي گيرند .
4-در طراحي فاضلاب بهداشتي محاسبه جمعيت در آينده ضروري است .
5-عمق فاضلاب هاي بهداشتي بايد كافي باشد تا تمام لوله هاي منازل به سيستم فاضلاب وصل و به طور ثقلي جريان داشته باشند . معمولا حدود 2 تا 3 متر عمق پائين سطح زمين كافي است .
6-در هيچ حالتي فاضلاب بهداشتي نبايد بالاي لوله آب قرار گيرد .

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

شیر وسیله ای است که برای مهار کردن جریان و فشار سیالات به کار می رود وظایف اصلی شیرهای صنعتی عبارتند از :
1) قطع و وصل کامل جریان
2) جلوگیری از بازگشت مایعات و گازهای عبور کرده
3) تنظیم عبور مقدار مورد نیاز مایعات و گازها
4) تنظیم و کنترل مقدار و فشار مایعات و گازها
5) کنترل و ایمن نگه داشتن دستگاه های تحت فشار
و اصولا شیرها در مواردی به کار می روند که برای جریان سیال (اعم از مایع و گاز ) اختلاف فشار وجود داشته باشد .

تاریخچه
اولین شیرهایی که به‌وسیله انسان اختراع شد، همان چیزی است که اکنون به عنوان (دریچه) آب‌بند میشناسیم. دریچه‌ای که با گذاشتن یا برداشتن آن در مسیر آب، جریان را بسته، باز یا نیمه باز می گذاشتند. شیرهای دروازه‌ای امروزی در واقع همان آب بند های قدیمی هستند.

جنس و مواد
بنا به کاربرد، مصالحی که در ساخت شیر بکار برده می‌شود، مختلف است. در کارهای ساختمانی شیرهای چدنی، برنزی، برنجی و گاهی استیل (SS) استفاده می‌شود. در کارهای صنعتی مانند، نیروگاهها، کارخانه‌های پتروشیمی، پالایشگاهها، کشتی سازی و صنایع دارویی / غذایی، بسته به نوع سیالی که از شیر عبور می‌کند ویا محیطی که شیر در آن قرار دارد، بدنه و دیگر اجزای آنرا از فولاد کربنی، فولاد آلیاژی، فولاد زنگ نزن(Stainless Steel) میسازند.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

بررسي انواع لوله براي انتقال آب
 
مقدمه
به طور كلي در خطوط انتقال آب با توجه به ويژگي هاي هر طرح از انواع مختلف لوله استفاده مي گردد . در اين طرح براي انتخاب لوله پارامترهاي مشروحه زير مورد توجه قرارگرفته است :
قطر لوله ، مقاومت مكانيكي ، نوع اتصال ، مسايل تعميراتي و نگهداري ، عمر مفيد ، تجربه كاربردي ، تأثير عوامل اجرايي …
با در نظر گرفتن پارامترهاي فوق الذكر و بررسي هاي انجام شده ، براي اين طرح پنج نوع لوله ، چدن نشكن ، فولادي و آزبست سيمان و GRP  و پلي اتلين مورد مطالعه و بررسي قرار گرفته است .
بنابراين با عنايت به مراتب فوق جهت انتخاب جنس و نوع لوله براي خط انتقال در طرح به لحاظ اقتصادي و فني به شرح زير مورد مطالعه قرار گرفته است .
لوله چدن نشكن ( داكتيل )
اين لوله از نظر خصوصيات مكانيكي و تحمل با خارجي مقاومت خوبي دارد و به علت سنگيني وزن در طولهاي كوتاهتري ( در حدود 5/5 متر ) توليد مي شوند . در ساخت لوله ريخته گري به روش گريز از مركز صورت مي گيرد و نحوه اتصال لوله به دو روش فشاري و گلند بولتي مي باشد . نوع فشاري را سازندگان با نامهايي نظير تايلوكس – تايتون و … مي نامند . اين اتصال را اتصال خودكار نيز مي گويند . اتصال نوع گلند و بولتي از نوع قديمي اتصالات چدني و چدن نشكن است .
دو كارخانه از سازندگان معتبر اين نوع از لوله ها عبارتند از :
1-لوله سازي خوزستان كه در كاخانه آن در اهواز مي باشد و حداكثر تا قطر اسمي  600 ميليمتر توليد مي نمايد و اتصا لا ت اين لوله ها از نوع تايتون مي باشد .
توليدات كارخانه فاقد اندود داخلي و پوشش خارجي است ( فقط با قير مذاب اندود شده اند ) و در صورت ضرورت لازمست اين امر به سفارش خريدار انجام شود .
2-ماشين سازي ايران كه كارخانه آن در 10 كيلومتري جاده ساوه ( نزديك تهران ) واقع شده و تا قطر اسمي 700 ميليمتر توليد مي نمايد و براساس نشريه هاي اين كارخانه امكان ساخت لوله تا قطر 1000 ميليمتر وجود دارد . توليدات اين كارخانه نيز فاقد داخلي و پوشش خارجي است (فقط با قير مذاب اندود شده اند ) و در صورت ضرورت لازم است اين امر به سفارش خريدار انجام شود .

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

مباني طراحي هيدروليكي شبكه خطوط انتقال آب

مقدمه :
براي انجام درست آبرساني به مناطق مختلف طرح و راحتي و آسايش استفاده كنندگان ، همچنين اقتصادي بودن طرح و بهداشتي ماندن آب داخل شبكه در طول مدت طرح لازم است در طراحي شبكه و خطوط انتقال ضوابط طراحي رعايت گردد.
جهت رفع نيازهاي آبي در فصول مختلف سال و رفع نياز آتش نشاني ، طراحي هيدروليكي شبكه خطوط انتقال نتايج بدست آمده از تحليل شبكه براي دبي حداكثر مصرف ساعتي انجام مي گردد . در اين حالت فشار حداقل مجاز شبكه بايد تأمين گردد. در گام بعد اين شبكه براي دبي نياز آتش نشاني و حداكثر مصرف روزانه كنترل مي گردد. در چنين حالتي مي بايست حداقل فشار مورد نياز آتش نشاني در حداقل در نقاط آتش نشاني تأمين گردد.
براي طراحي شبكه انتقال آب مصرفي سرانه و ضرايب حداكثر روزانه و حداكثر ساعتي و دبي مورد نياز آتش نشاني به عنوان مبناي كل آب مورد نياز مي باشند كه در اين گزارش درباره آنها بحث خواهد شد .
فشار مجاز شبكه انتقال و توزيع آب
در تعيين فشار آب درون لو له هاي شبكه توزيع جنبه هاي مختلفي را بايد مد نظر قرار داد از جمله آنكه ، اگر مقدار آن كم در نظر گرفته شود در اثر افت در خطوط انتقال شبكه ، كنتور و لو له هاي درو ن سا ختمان در نقاط بر داشت دچار كمبود فشار خواهيم بود . چنانچه فشار شبكه زياد در نظر گرفته شود . مصرف آب بالا رفته نشت در شبكه زياد شده تلفا ت افزايش مي يا بد . لذا با توجه به نكات فني و اقتصادي و اجتماعي ، فشار كار شبكه بايد طوري تعيين گردد كه جوابگوي نياز مصرف كنندگان بوده و از لحاظ فني و اقتصادي نيز قابل قبول باشد . بر اين اساس با توجه به وضعيت توپو گرافي و بافت ساخت و ساز ، فشار حد اقل و حد اكثر شبكه توزيع آب اين چنين توصيه مي گردد :
 الف ) حد اكثر فشار مجاز
با توجه به جنس و عمر لوله و وضعيت تو پو گرافي منطقه و كيفيت اجراي شبكه توزيع آب و لوله كشي داخل ساختمانها در ايران مطابق ضوابط سازمان برنامه و بودجه و وزارت نيرو فشار شبكه در حالت استا تيك حد اكثر 5 اتمسفر نو صيه مي گردد .
 لازم به ذكر است در صورتي كه با توجه به وضع تو پو گرافي منطقه محدوديت فوق الذكر مشكلاتي ايجاد نمايد و يا اضافه هزينه قابل ملاحظه اي داشته باشد . مي توان با تو جيه كافي در منا طقي از شبكه فشار حد اكثر تا 7 اتمسفر را مجاز دانست .

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

انتخاب فرآيند مناسب جهت تصفيه آب

با توجه به تنوع روشهاي مختلف تصفيه در اجتماعات، انتخاب بهترين گزينه تصفيه به شرايط مختلفي ازجمله جمعيت، كيفيت و كميت منابع آب و اعتبارات بستگي دارد.
منابع تامين آب در اجتماعات را به دو گروه عمده تقسيم مي‌نمايد:

منابع سطحي

منابع زيرزميني

گروه اوّل ازجمله منابع عمده در تامين آب براي اجتماعات بزرگ محسوب مي‌گردد اين منابع از لحاظ كمّي حجم قابل توجهي در اختيار اجتماعات زيستي قرار داده معمولاً با احداث سدّ در بالادست محل مصرف، اقدامات اوّليه جهت آبگيري و انتقال به تصفيه خانه انجام مي‌گردد. اين نوع منابع همواره در معرض خطر آلودگي‌هاي مختلف ازجمله آلودگي منابع سطحي به فاضلاب‌هاي شهري و صنعتي است كه از عمده مخاطرات آلودگي در اين منابع محسوب مي‌گردد. از طرفي تخليه پساب‌هاي كشاورزي به درياچه پشت سدها و افزايش تركيبات ازت و فسفر در فاضلاب اين گروه باعث رشد بي‌حد و حصر آلگها در پشت مخازن سد گرديده اين امر بر مشكلات ناشي از تصفيه مي‌افزايد معمولاّ چنانچه درياچه پشت سدها دچار آلودگي‌هاي جلبكي گردد با استفاده از تركيبات سولفات مس به مقدار يك ميلي گرم بر ليتر مي‌توان مخازن را پاكسازي نمود براي دستيابي به منابع سالم در اجتماعات بزرگ بهترين گزينه استفاده از فرآيندهاي پولساتورها است زيرا در اين روش فرآيند با سرعت بالا قادر خواهد بود طيف گسترده اي از ذرات كلوئيدي را از محيط واكنش جداسازي نمايد در پولساتورها با استفاده از تئوري جداسازي بستر لجن تماسي، راندمان جداسازي بهتر انجام مي‌گردد.

معمولاً در اجتماعات كوچك و يا در مناطقي كه دسترسي به منابع سطحي امكان پذير نمي‌باشد از منابع زيرزميني استفاده مي‌گردد دسترسي به اين منابع توسط چاه هاي عميق و به كمك پمپ‌هاي شناور امكان پذير است. با استفاده از روش لوله گذاري و گراول پك (gravel pack) مي‌توان ميزان آبدهي اين نوع چاهها را افزايش داد. منابع آبهاي زيرزميني معمولاً از نظر املاح محلول با توجه به بافت زمين داراي تركيبات افزون بر منابع سطحي هستند بعضي از اين تركيبات نظير تركيبات آهن و منگنز باعث تغييراتي در طعم و رنگ آب مي‌شوند. منابع زيرزميني آلوده لازم است با روش‌هاي مختلف، هوادهي شده تركيبات فوق به صورت اكسيد فلز نامحلول از محيط واكنش جداسازي گردد، روش هوادهي پلكاني، ساده ترين و ارزانترين روش در تصفيه آبهاي حاوي آهن و منگنز مي‌باشد.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب