مرجع تخصصی آب و فاضلاب

در سال های اخیر خرید آب آشامیدنی در بطری گسترش یافته. اینکه چرا آب آشامیدنی در بطری خریداری می شود دلایل گوناگون دارد. از سوئی خوب نبودن کیفیت آب لوله کشی در برخی از کشورها و مناطق دلیل اینکار است و از سوی دیگر نا آگاهی در مورد آب و خواص آن در کنار رفع عطش و دلیل آخر سوء استفاده تولید کنندگان آب در بطری از نا آگاهی عموم. به علاوه برخی خواصی را برای آب آشامیدنی (معدنی) بر می شمارند که یا اساسا ناصحیح است و یا صحت علمی آن ها هیچگاه به اثبات نرسیده است.

چنانچه در صورت فقدان مواد مضر در آب میزان مواد سالم معدنی موجود در آب را به عنوان معیار مفید بودن آب در نظر بگیریم به سهولت می توان بر اساس مقایسه میزان موادی که روی بطری ها  نوشته شده با میزان املاح سالم در آب لوله کشی به این نتیجه رسید که در غالب موارد  میزان املاح موجود در آب لوله کشی همان اندازه و یا حتی بیشتر است،.  هر فرد می تواند با تماس با سازمان آب محل خود از میزان املاح آب لوله محل خود اطلاع پیدا کند.

آن چه مسلم است این که چنانچه بخواهیم نیاز املاح بدن خود را از طریق نوشیدن آب (معدنی) در بطری بر طرف کنیم این روشی غیر ممکن است، زیرا که در این صورت انسان می بایست روزانه حدود 20 لیترآب بنوشد. ضمن این که برخی از پزشکان بر این باورند که چون املاح موجود در آب منشاء معدنی دارند، بیش از 5% آنها جذب بدن نمی شوند. به این دلایل تبلیغ مصرف آب معدنی در بطری دلیل اقتصادی دارد و به ویژه استفاده از آب (نوشابه های) گازدار جز در موارد خاصی سالم نیست.

آب های بسته بندی شده همواره سالم نیستند

آب لوله کشی می بایست بر اساس قوانین سازمان بهداشت جهانی و کشوری همه روزه مورد آزمایش قرار گرفته و در صورت سالم نبودن، به ویژه هنگامی که مقدار باکتری ها بیش از حد مجاز در آن وجود داشته باشند، موارد از طریق رسانه ها به اطلاع عموم برسند.

در مورد آب های معدنی و غیره در بطری بر خلاف قوانین آب لوله کشی قوانین جدی کنترل مواد آن وجود ندارد و به استناد نشریه سازمان یونسکو(the new Courier No.3, 2002) نه تنها قوانین جدی در مورد این آب ها وجود ندارد بلکه تولید کنندگان قادر به آنالیز روزانه همه مواد در آب نبوده و حتی در کشورهای صنعتی نیز دولت آنها را کنترل جدی نمی کند؛ به عنوان مثال آن ها در کشورهای صنعتی موطفند تنها سالی یک بار آب را مورد آزمایش محدود قرار دهند؛ آن هم نه آب پر شده در بطری را بلکه آب را قبل از پر کردن آن.

هرچند که آب آشامیدنی مهم ترین ماده غذائی به شمار می رود اما بر خلاف همه مواد غذائی بسته بندی شده، تولید کنندگان آب در بطری موظف به ذکر تاریخ مصرف روی بسته بندی ها نیستند. هفته نامه معروف آلمان «اشترن» در سال 2003 چندین آب معدنی معروف و گران قیمت را مورد آزمایش قرار داده و به این نتیجه رسید که در برخی از آنها باکتری و مواد مضر وجود دارد، از جانب دیگر حلال های شیمیائی موجود و مضر در ظروف پلاستیک در آب حل می شوند.  در بطری های پلاستیک ماده شیمیائی استآلدهید (Acetaldehyd) وارد آب می شود که نه تنها مزه آب را عوض می کند بلکه گفته می شود سرطان زا است. مؤسسه بررسی محصولات در آلمان (Stiftung Warentest) در یک بر رسی اعلام کرد نیمی از آب ها یا مزه استآلدهید یا پلاستیک یا مقوا و یا مزه های عجیب می دادند.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

تعیین دبی آب
یکی از کارهائی که لازم می شود  کارشناسان در جریان بازدید و معاینه آب و اراضی در برخی از پرونده ها انجام دهند تعیین دبی آب منبع آبی در پرونده مربوطه است . در این مطلب سعی شده روشهای  ابتدائی و صحرائی تعیین دبی  به زبان ساده و کاربردی بیان گردد .
تعریف دبی :
 به مقدار آبي که در يک ثانيه از يک منبع آب (چاه، چشمه، قنات، رودخانه، کانال و غيره) جريان پيدا مي کند  دبي   یا آبده   مي گويند  و  واحد  آن   برای  منابع   آب کشاورزی معمولا  لیتر  در  ثانیه  است  .
روش هاي اندازه گيري دبي جريان آب :
الف) روش وزني : در اين روش مقدار يک منبع آب در زمان معین اندازه گيري مي شود. ظرف خالي با وزن معین ( p1 ) را در زير جريان آب قرار داده و مدت زمان پر شدن را ( برحسب ثانیه )  مشخص مي کنيم . ظرف پر  آب را وزن کرده  (p2 ) و   وزن ظرف خالی را از آن کم می کنیم  تا  وزن  آب  ریخته شده  درون  ظرف (p2-p1 )  بدست  آید  .  دبی  آب   برابر  است با  وزن  آب   تقسیم  بر   زمان 
(   Q = p2-p1 : t ) چون وزن مخصوص آب ۱ است هر کیلوگرم  وزن آب یک لیتر است و  دبی بر حسب لیتر در ثانیه بدست می آید  .  مثال : اگر وزن ظرف خالی ۵ کیلوگرم و  وزن ظرف ۶۵ کیلوگرم و در مدت ۱۰ ثانیه پر شده باشد دبی آب
( Q= 65 - 5  : 10  = 6 ) شش لیتر درثانیه خواهد بود .
 ب) روش حجمي :
در اين روش مدت زمانی که طول میکشد تا  یک ظرف با حجم معین ( مثلا یک بشکه ۲۲۰ لیتری )از آب  پر شود بر حسب ثانیه  ( t  ) مشخص میکنیم  .  حجم آب ( V )  بر حسب لیتر است . دبی آب از تقسیم حجم بر زمان  ( Q= V : t ) بدست می آید . مثال  :  اگر یک بشکه ۲۲۰ لیتری در مدت ۲۲ ثانیه پر شود  دبی آب
 (  Q= ۲۲۰  :  ۲۲  =   ۱۰     )  ده لیتر  در  ثانیه خواهد بود .
ج ) روش جسم شناور :
دبی  آب (Q ) از حاصلضرب سرعت آب ( V ) در سطح مقطع ( S ) به دست می آید
( Q = V × S )و  لذا بايد سرعت متوسط آب در کانال و سطح مقطع جريان آب در کانال را تعيين کرد .
تعیین سرعت:براي تعيين سرعت آب دو نقطه را در مسير آب به طول  معین  که  مستقيم و عاري از علف و موانع باشد انتخاب مي کنيم و جسمي را که حتي المقدور اثر باد در آن کمتر باشد  ( مثلا یک تکه چوب ) در ابتداي مسير انتخاب شده  انداخته و  زماني را که جسم شناور به انتهاي مسير  برسد را  اندازه مي گيريم.   سرعت  سطحی آب  برابر  است  با مسافت  طی  شده   تقسیم  بر   زمان   بر   حسب   ثانیه   یعنی    (  V = l / t  )

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

برخی واحدهای پذیرایی واقع در حاشیه رودخانه جاجرود که در شهرستان تهران و در حوزه آبریز سد ماملو قرار دارند فاقد سیستم تصفیه فاضلاب بوده و آلودگیهای ناشی از آنان وارد منابع آب شرب تهران می شوند.
رئیس اداره محیط زیست شهرستان تهران گفت: برخی واحدهای پذیرایی واقع در حاشیه رودخانه جاجرود که در شهرستان تهران و در حوزه آبریز سد ماملو قرار دارند فاقد سیستم تصفیه فاضلاب بوده و آلودگیهای ناشی از آنان وارد منابع آب شرب تهران می شوند.

شینا انصاری در گفتگو با خبرنگار مهر افزود: اداره کل محیط زیست شهر تهران به منظور جلوگیری از آلودگی آب و خاک، منابع آلاینده حاشیه رودخانه ها را پیگیری کرده و از هدایت فاضلابهای خام و تصفیه نشده به آنها جلوگیری می کند.

وی تصریح کرد: در حاشیه رودخانه کن و منطقه امامزاده داوود(ع) به طور مجموع 45 رستوران تحت پایش محیط زیست قرار دارند که با پیگیری به عمل آمده 8 واحد به سیستم رفع آلودگی مجهز و 8 واحد نیز در حال احداث این سیستم هستند.

رئیس اداره محیط زیست شهرستان تهران گفت : پرونده 3 واحد از رستورانها در مراجع قضایی مفتوح و تحت بررسی است، همچنین 11 رستوران به تازگی شناسایی شده اند که نیازمند پیگیری جهت رفع آلودگی هستند.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

چکیده

به منظور مطالعه اثر کل مواد جامد محلول (TDS) آب مناطق مختلف استان اصفهان بر عملکرد جوجه های گوشتی، پس از بررسی بر روی منابع آبی موجود استان و دسته بندی اطلاعات حاصل از تکرار آزمایشهای    فیزیکی- شیمایی و میکروبیولوژیک ، ۶ تیمار در سطوح متفاوت TDS ( کمتر از ۱۰۰۰،۱۰۰۰تا ۲۰۰۰، ۲۰۰۰تا۳۰۰۰ ، ۳۰۰۰ تا ۴۰۰۰ ، ۴۰۰۰ تا  ۵۰۰۰  و بیشتر از ۵۰۰۰ قسمت در میلیون ) انتخاب گردید . آزمایشهای اصلی در یک طرح کاملاً تصادفی با استفاده از تعداد ۲۸۸ جوجه در فاصله ۷ تا ۵۶ روزگی ، با یکنواخت کردن عوامل محیطی و ژنتیکی و با استفاده از تیمارهای انتخابی در یک سالن دارای شرایط یکسان ، در ۳ تکرار انجام شد .

نتایج نشان داد که TDS آب بیشترین اثر را بر روی میزان درصد تلفات جوجه ها در یک دوره دارد ، به نحوی که در بالاترین سطح TDS باعث ۲/۵۶ درصد تلفات گردید . این اثر در سنین ۲۱-۷ روزگی بیشتر نمودار بود . در کل دوره میزان مصرف آب همبستگی مثبت و معنی دار (۷۴/۰ += r ) با TDS آب نشان داد    (۰۵/۰>P  ) . همبستگی TDS آب با رطوبت بستر نیز معنی دار (۰۵/۰ > P ) و مثبت بود (۶۵/۰ +=r  ) . اختلاف وزن نهایی فقط بین گروه شاهد و TDS بالاتر از ۵۰۰۰ قسمت در میلیون معنی دار بود (۰۵/۰ > P ) . مصرف غذا متأثر از سطح مختلف TDS بود و نتایج مشابهی را نسبت به وزن بدن نشان داد . اثر میزان TDS بالای آب بر روی کاهش چربی محوطه بطنی جوجه های ماده و وزن خاکستر استخوان ران جوجه های نر معنی دار بود  (۰۵/۰ >P ) . نتیجه این که در توسعه مرغداریهای صنعتی کیفیت آب مصرفی باید به عنوان یک عامل مهم مورد توجه قرار گیرد . بنابراین توصیه می شود آب دارای کیفیت خوب ( حداقل TDS کمتر از ppm ۳۰۰۰ ) استفاده شود و در غیر این صورت از دستگاههای مناسب برای بهسازی ترکیب فیزیکی و شیمیایی آب مصرفی استفاده گردد.

واژه های کلیدی – سختی آب ، جوجه گوشتی ، کل مواد جامد محلول ، تلفات

مقدمه

کیفیت آبهای روان و زیر زمینی بسته به میزان و ترکیب مواد معدنی در خاک و بافتهای زمین شناسی در مناطق مختلف متفاوت است . میزان شوری PH سختی ، غلظت مواد معدنی و مواد آلی محلول از جمله عوامل مؤثر بر کیفیت آب هستند . کیفیت آب مصرفی می تواند رشد و عملکرد طیور را تحت تأثیر خود قرار دهد . برای مثال ، وجود بیش از حد بعضی املاح معدنی و یا باکتری ها در آب بر عملکرد و سلامت طیور تأثیر منفی دارد (۸) . تعادل اسید – باز بدن که به وسیله کاتیون ها و آنیون ها کنترل می شود ، یکی از عوامل بسیار مهم در سلامت و عملکرد مطلوب حیوانات از جمله طیور محسوب می شود . تغییر در تعادل کاتیون ها و آنیون ها به هر دلیل که باشد موجب کاهش رشد و بدتر شدن ضریب تبدیل غذا در جوجه های گوشتی می شود ، زیرا در حالتی که اسیدوز یا آلکالوز ناشی از عدم تعادل یون های منفی و مثبت حادث شود ، بسیاری از مسیرهای متابولیک به خوبی فعالیت نکرده ، بیشتر درتنظیم محیط داخلی بدن درگیر می شوند و کمتر به فرآیندهای تولیدی می پردازند (۱۶) . هنگامی که هر کدام از املاح گوگرد ، کلر ، سدیم ، پتاسیم ، کلسیم و منیزیم بیشتر از حد مصرف شوند ، رشد و عملکرد کاهش می یابد ( ۱۸و۱۹) . کاهش رشد و نامطلوب بودن ضریب تبدیل غذا به دلیل مصرف بیش از حد برخی از املاح معدنی گزارش شده است (۱۴).

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

عنصر نيتروژن 0.03 درصد از پوسته زمين را تشكيل مي‌دهد و گاز نيتروژن (NO2) بيش از 78 درصد از هواي تنفسي ما را تشكيل مي‌دهد. اين گاز يا از مايع‌سازي هوا يا از گرم‌كردن تري نيترات سديم (NaN3) به دست مي‌آيد. نيتروژن به اشكال مختلف در طبيعت وجود دارد. مهمترين تركيباتي كه در ساختار ملكولي آن به كار رفته، شامل انواع اسيدهاي آمينه، اوره (NH2)2CO، آمونياك (NH3)، مونوكسيد نيتروژن (NO)، نيتريت (NO2-)، نيترات (NO3-)، اكسيد نيتروس (N2O)، پنتااكسيد نيتروژن (N2O5) و تري كلريد نيتروژن (NCl3). فرم آلي نيتروژن از تجزيه بافت گياهان و حيوانات به وجود مي‌آيد. نيتروژن بخش اساسي ساختمان اسيدهاي آمينه را تشكيل مي‌دهد كه باعث شكل‌گيري بافت پروتئيني جانداران مي‌شود.

در اثر تجزيه پروتئين‌ها (نيتروژن آلي)، يون آمونيوم (NH4+) حاصل شده كه اين تركيب طي فرآيند بيولوژيكي نيتريفيكاسيون (nitrification) كه يك فرآيند دومرحله‌اي مي‌باشد، ابتدا توسط باكتريهاي نيتروزومانس به نيتريت (NO2-) و سپس توسط نيتروباكترها نيتريت به نيترات (NO3-) اكسيد مي‌شود. البته مقداري نيتروژن نيز از طريق تثبيت نيتروژن هوا توسط باكتريها و تخليه الكتريكي ابرها به صورت اكسيد دي نيتروژن (NO2) و اكسيد نيتروژن (NO) به خاك اضافه مي‌شود.

عوامل تهديدكننده منابع آب‌هاي زيرزميني

نشت فاضلاب‌هاي صنعتي و شهري، چاه‌هاي جاذب فاضلاب‌هاي خانگي، تخليه غيربهداشتي فاضلاب در سطح زمين، دفع غيربهداشتي كودهاي حيواني، استفاده بي‌رويه از كودهاي نيتروژني در مزارع و باغات كشاورزي و محلهاي تجمع و نگهداري زباله‌ها و گورستانها از مهمترين عوامل تهديدكننده آب‌هاي زيرزميني مي‌باشد.
آلودگي آب‌هاي زيرزميني يا از طريق منابع نقطه‌اي مثل چاه‌هاي جذبي فاضلاب يا از طريق منابع غيرنقطه‌اي مانند مصرف كودهاي نيتروژني در مزارع كشاورزي صورت مي‌پذيرد. بعلت محلول بودن نيترات اين تركيب به راحتي بوسيله آب از لايه‌هاي مختلف خاك عبور كرده و به سفره‌هاي آب‌هاي زيرزميني راه مي‌يابد.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

بررسي آلودگي آب:

اهميت آب به عنوان يكي از چهار عنصر اصلي حيات و جايگاه خاص آن در آبياري، توليد انرژي و صنعت و ... بر همگان كاملاً مشخص است و تحقيق در خصوص كيفيت، آلودگي و يا خلوص آن، برنامه ريزي براي استفاده معقول از آب را ميسر مي سازد. تصاوير ماهواره اي، به دليل ويژگي هاي خود و بخصوص تكراري بودن، زمينه هاي مناسبي را براي مطالعه آب به عنوان يكي از منابع زميني، فراهم نموده اند. به طور كلي بيشترين مقدار اشعه خورشيد، در لايه هاي فوقاني (حدود دو متري آب) جذب  مي شوند و اين خاصيت، بستگي زيادي به نوع طول موج دارد. اشعه مادون قرمز انعكاسي در چند سانتي متري از سطح آب جذب مي شود و موجب ظهور زمينه سياه بر روي تصاوير ماهواره اي مي شود. موج آبي، هر چند بطور محسوس در آب نفوذ مي كند ولي در عين حال در لايه هاي فوقاني به سرعت متفرق مي شود و رنگ آبي را براي آب، موجب مي گردد.

با استفاده از طول موجهاي مختلف مورد استفاده در سنجش از دور بويژه در فاصله 6/0- 48/0 ميكرو متر مي توان اختلاف هاي سطوح مختلف آب را از نظر زمينه بوضوح مشاهده نمود.

تمام آبهاي طبيعي داراي مقادير مختلف ناخالصي هستند. هرگاه ميزان ناخاصلي آب در حدي باشد كه مصارف آن به صورت آب مشروب و يا براي مقاصد آبياري و صنعتي ناممكن باشد، آلوده به حساب مي آيد. آلودگي آب ممكن است در اثر فعاليتهاي انسان يا از منابع طبيعي ناشي شود كه در هر حال بسته به ميزان ناخالصي، اختلاف زمينه در تصاوير ماهواره اي حاصل مي شود وازاين خاصيت براي مطالعه آب استفاده مي گردد. براي مطالعه آلودگي آب، دو نوع عامل يا منبع آلودگي را مي توان مورد توجه قرار داد. يكي منابع محدود در مناطقي خاص، نظير فاضلاب هاي صنعتي، ديگر منابع غير محدود، مانند مازاد حاصل از فعاليتهاي كشاورزي و نيز موادي كه پس از بارندگي يا به وسيله جريان آب رودخانه ها حمل مي شوند.

تشخيص ميزان آلودگي آب با استفاده از تصاوير ماهواره اي بسيار مشكل است، ليكن با بررسي و مطالعه تصاوير تكراري و تغييراتي كه در زمينه سطوح آبي ظاهر مي شود، مي توان منابع آلودگي را شناسائي كرد. مثلاً زمينه نسبتاً روشني كه در نواحي نزديك به ساحل، بر روي تصاوير ديده مي شود، از ورود پساب هاي صنايع و يا فعاليتهاي كشاورزي در مناطق نزديك به دريا و بالا رفتن ميزان انعكاس از لايه هاي آلوده در نواحي نزديك به ساحل و اطراف جزيره ها ناشي مي شود. حال آنكه، در نواحي دور از ساحل كه عمق بيشتري هم دارند، معمولاً ميزان آلودگي كمتر است و عدم انعكاس امواج اين گونه آبها، زمينه تيره اي را بر روي تصاوير موجب مي شود و براحتي از مناطق آلوده قابل تشخيص مي باشند.

بررسي آلودگي آب از نظر عمومي بسيار حائز اهميت است و لازم است چگونگي آلودگي آب از جنبه هاي مختلف مورد بررسي قرار گيرد.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

نحوه تصفیه آب دریا:
در ابتدا  آب دریا sea water بوسیله پمپ های بزرگ وارد پتروشیمی میشود  و پس از عملیات پاکسازی اولیه و کلر زنی(بدلیل جلوگیری از رشد جلبک ها  و گرفتگی لوله ها) وارد MED شده و کنداکت آن از 50000 به زیر 10 کاهش میابد که خروجی آن را  آب دیسال(disal) مینامند، که این آب باید خالص تر گردد تا بتوان از آن در بویلر ها،توربین ها و دیگر فعالیت های صنعتی استفاده کرد،که این وظیفه را رزینهای تعویض یونی انجام می دهند و آب دیسال را به دی ام  (DM)که دارای کنداکت کمتر از 0.2است تبدیل میکنند. این آب عملا فاقد هر گونه املاح و ناخالصی میباشد.
        
موارد استفاده از آب DM :
1.بویلر ها
2.توربین ها برای تولید برق
3.MED
4.پتروشیمی های دیگر( برای استفاده در فرایند های شیمیایی )

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

آب تنها جسم طبیعی است که در شرایط معمولی به سه شکل جامد ، مایع و بخار پیدا میشود، فراوانترین نوع آن به شکل مایع میباشد که ویژگیهای شایان توجهی دارد. گرم شدن و سرد شدن آن خیلی تدریجی صورت میگیرد و از این رو نقش اقیانوسها و دریاها در تعدیل و تنظیم حرارت سطح زمین فوقالعاده مهم است. نقطه انجماد آب دریاها تابع درجه شوری است، به این سبب نقطه انجماد آب دریا از از نقطه انجماد آب خالص پایینتر است. در نتیجه ، آب دریا به هنگام یخ بستن به قدری سنگین میشود که به اعماق فرو میرود. این پدیده در پیدایش جریانهای اقیانوسی نقش مهمی دارد. قابلیت فشرده شدن (تراکم) آب زیاد نیست، ولی اگر این قابلیت را نداشت، سطح اقیانوسها حدود سی متر بالاتر از حد فعلی بود.

نمکهای محلول در آب دریا آب دریا به قدری شور است که قابل خوردن و زراعت نیست. علت این شوری ، وجود نمکهای مختلف به خصوص نمک طعام میباشد. اقیانوس شاید تنها جایی باشد که بتوان تمام عناصر را در آنجا یکجا پیدا کرد. از عناصر ساده بیش از شصت نوع آن در آب اقیانوس شناخته شده و احتمال وجود بقیه چندان بعید به نظر نمیرسد. مقدار بعضی از عناصر در آب دریا ، به قدری ناچیز است که بطور مستقیم تشخیص داده نمیشود، ولی وجود آنها در اندام جانوران دریا ثابت شده است. وزن کل املاح موجود در آب اقیانوسها را حدود تن برآورد کرده اند. این املاح میتواند تمام سطح کره زمین را به ضخامت ۴۵ متر بپوشاند و اگر فقط روی قارهها قرار گیرد، ضخامت آن به ۱۵۳ متر خواهد رسید. کلرور سدیم به تنهایی ۷۷ درصد املاح آب اقیانوس را تشکیل میدهد. بنابراین اقیانوسها را میتوان مخازن عظیم نمک به حساب آورد. مهمترین ویژگی آب اقیانوس داشتن ترکیب ثابت است. یعنی با وجود اینکه درجه شوری برحسب زمان و مکان تغییر میکند، مقدار نسبی عناصر اصلی تقریبا ثابت میماند. املاح و عناصر دیگری در آب اقیانوس وجود دارد که مقدار نسبی آنها در آب ثابت نیست. مهمترین آنها فسفاتها ، نیتراتها ، نیتریتها ، سیلیکاتها ، مس ، آهن، روی و منگنز است. این املاح را که به مصرف تغذیه پلانکتونها میرسد، املاح تغذیهای میگویند.

● درجه شوری آب اقیانوسها

منظور از درجه شوری ، وزن تمام نمکهای موجود در یک لیتر آب اقیانوس در هر نقطه میباشد. برای تعیین درجه شوری ، روشهای غیرمستقیم مختلفی وجود دارد. با استفاده از جدول مخصوص میتوان از وزن مخصوص آب دریا و یا از مقدار کلر استفاده کرد. قابلیت هدایت الکتریکی آب و میزان شکست نور در آن با میزان درجه شوری نسبت مستقیم دارد. از این دو ویژگی نیز می توان برای محاسبه درجه شوری آب دریا استفاده کرد.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب