مرجع تخصصی آب و فاضلاب

ایران کشوری خشک و کم آب است که با توجه به رشد جمعیت و منابع محدود آب، باید راهکارهای مناسبی برای استفاده بهینه از منابع، اجرا کند. با توجه به اینکه بخش اعظم کشور را مناطق کم آب دربر گرفته و جمعیت قابل توجهی در این مناطق زندگی می کنند، روش های نوین استفاده صحیح و حتی استفاده مجدد، می تواند برای توسعه مناطق فوق مفید باشد. بر خلاف روش های کوتاه مدت، استفاده مجدد از آب خاکستری بخش مهمی از مشکل جوامع را حل می کند و در آینده های دور به عنوان روشی ضروری و غیرقابل تغییر باقی خواهد ماند .
آب خاکستری، مجموعه ای از فاضلاب های ظرفشویی، دستشویی و حمام می باشد و می تواند با ایجاد ساز و کاری جدید، برای آبیاری فضاهای سبز مجتمع ها (و یا حتی استفاده های خاص در داخل منزل همچون آب سرویس بهداشتی و غیره) مورد استفاده قرار گیرد. استفاده مجدد از آب خاکستری باعث کاهش مصرف آب های سطحی و زیرزمینی می شود. آب خاکستری، 50 تا 80 درصد فاضلاب شهری را تشکیل می دهد .

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

کمبود آب در بخش های زیادی از کره ی زمین، مشکلات زیادی را برای تامین آب شرب سالم، تولید محصولات کشاورزی و در کل روند عمومی زندگی انسان ها به وجود آورده است. به طوری که پیش بینی می شود تا سال 2025 میلادی، 50 تا 60 درصد مردم جهان با تنش آبی و مشکلات ناشی از کم آبی مواجه شوند.
آب مجازی، مقدار آبی است که کالا یا محصول در یک فرآیند تولید از لحظه شروع تا پایان، مصرف می کند. مثلا برای تولید یک کیلوگرم گندم به طور متوسط 1300 لیتر آب در جهان مصرف می شود. توسعه دهندگان ایده آب مجازی معتقدند با صادرات و واردات کالا و محصولات، حجم زیادی آب جابجا می شود که از آن به عنوان تجارت آب مجازی نام برده می شود. در تئوری تجارت آب مجازی، به منظور کاهش فشار بر منابع آب، به کشورهای کم آب توصیه شده که به جای تولید مواد غذایی از منابع آب داخلی، به واردات مواد غذایی مبادرت ورزیده و منابع آب داخلی را برای فعالیت های تجاری پر سود اختصاص دهند. در حال حاضر، تجارت آب مجازی از لحاظ اقتصادی "نامرئی" و از لحاظ سیاسی "غیرفعال" است. بر اساس تعریف ذکر شده از آب مجازی، شرایط اقلیمی، مکان و زمان تولید، مدیریت و برنامه ریزی، فرهنگ و عادات مردم در میزان آب مجازی موثر می باشد و قطعا مقدار آن در مورد یک محصول در مناطق مختلف متفاوت خواهد بود .

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

در سیستم های آبرسانی شهری،مخازن توزیع یا مخازن سرویس برای مقاصدی چون ذخیره سازی آب،متعادل سازی جریان یكنواخت تغذیه (ورودی)وجریان نایكنواخت مصرف (خروجی) ونیز تامین ومتعادل سازی، فشار طراحی واحداث می شوند .نظر به اینكه بخش قابل توجهی از هزینه های پروژه های آبرسانی شهری را احداث خازن تشكیل می دهد مهندس طراح باید اطلاعات كافی از اهداف ،تاسیسات ، ظرفیت بهینه وعملكردئ این مخازن داشته باشد . در این بخش ابتدا انواع وویژگیهای مخازن سپس محاسبات ظرفیت آنها و در پایان جانمایی وتحلیل هیدرولیكی سیستمهای دارای یك یا چند مخرن مورد بحث قرار می گیرند.
مخازن ازنظر موقعیت نسبت به سطح زمین به دو دسته تقسیم می شوند :
1- مخزن زمینی كه در روی زمین به صورت مدفون یانیمه مدفون ساخته میشود.
2- مخزن پایه دار با هوایی كه در روی پایه قرار می گیرد.

مخازن توزیع ازنظر موقعیت نسبت به سطح منطقه مصرف كنندگان به طور كلی به دودسته تقسیم می شوند :

1- مخزن سطحی كه اختلاف ارتفاع چندانی باسطح منطقه مصرف كنندگان ندارد ومعمولا درسطح زمین مستقر می شود.


2- مخزن مرتفع كه بالاتر ازسطح منطقه مصرف كنندگان توسط پایه های بتنی با فلزی (به صورت مخزن پایه دار یا هوایی) ویاتپه ماهورهای داخل واطراف شهر (به صورت مخرن زمینی ) تامین می شود شكل 1-1انواع مخازن فلزی پایه داررانشان می دهد .

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

بحران آب در خاورمیانه: کاهش ۱۴۴,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰ لیتری ذخایر آب شیرین غرب ایران، عراق، سوریه و ترکیه :
نتایج مطالعه جدیدی که با استفاده از داده‌های ماهواره‌های اندازه‌گیری گرانشی ناسا انجام شده، نشان می‌دهد که بخش‌های بزرگی از ناحیه کم آب خاورمیانه منابع آب شیرین خود را طی دهه گذشته از دست داده است.
به گزارش ناسا، دانشمندان دانشگاه کالیفرنیا ایروین، مرکز پروازهای فضایی گودارد ناسا، و مرکز ملی تحقیقات جوی آمریکا کشف کرده‌اند که طی یک بازه 7 ساله که از سال 2003 / 1382 آغاز شده است؛ بخش‌هایی از ترکیه، سوریه، عراق و ایران که در امتداد حوزه آبگیر رودخانه‌های دجله و فرات قرار دارند، 144 کیلومتر مکعب از کل ذخیره آب شیرین خود را از دست داده‌اند. (هر کیلومترمکعب معادل یک میلیارد مترمکعب و هر مترمکعب معادل هزار لیتر است، بنابراین 144 کیلومترمکعب معادل 144 میلیارد مترمکعب یا 144هزار میلیارد لیتر است) این میزان تقریبا معادل آب بحرالمیت (دریای مرده) در اردن است. به عقیده این دانشمندان، 60 درصد از این فقدان آب ناشی از استخراج آب زیرزمینی موجود در سفره‌های آب زیرزمینی منطقه است.
این یافته‌ها که قرار است مقاله آن در شماره این ماه مجله معتبر Water Resources Research منتشر شود، نتایج حاصل از یکی نخستین ارزیابی‌های جامع هیدرولوژیکی مربوط به ناحیه دجله-فرات-غرب ایران است. از آنجایی‌که به دست آوردن داده‌های زمینی در این مناطق دشوار است، استفاده از داده‌های ماهواره‌ای مانند داده‌های حاصل از ماهواره‌های دوقلوی آزمایش آب‌وهوایی و بازیابی گرانشی ناسا (GRACE) ضروری است. ماهواره GRACE تصویری جهانی از تغییرات منابع آبی تهیه می‌کند که ارزش بسیار گرانبهایی دارد؛ خصوصا زمانی‌که مشاهدات هیدرولوژیکی به طور مداوم به جمع‌آوری اطلاعات نمی‌پردازند و یا آنها را در خارج از محدوده مرزهای سیاسی در اختیار دیگران قرار نمی‌دهند.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

سازمان جهانی بهداشت و صندوق بین المللی حمایت از مادران و کودکان ملل متحد (یونیسف) معیارهای برخورداری از آب سالم و کافی را بر حسب فاصله ، زمان و نوع دسترسی به آب مطابق جدول زیر تعریف کرده اند. در ایران نیز شاخص برخورداری از آب سالم و کافی بر اساس بند 4 معیارهای یونیسف و سازمان جهانی بهداشت تعریف می شود

ردیف	سطح دسترسی	فاصله / زمان	حجم احتمالی مصرف آب
1	فقدان دسترسی	بیش از 1 کیلومتر پیاده روی بیش از 30 دقیقه پیاده روی	خیلی کم 5 لیتر به ازای هر نفر در روز
2	برخورداری اولیه (پایه)	کمتر از 1 کیلومتر پیاده روی کمتر از 30 دقیقه پیاده روی	به تقریب میانگین سرانه 20 لیتر به ازای هر نفر در روز
3	برخورداری متوسط	دسترسی به آب از طریق یک شیر برداشت	به تقریب میانگین سرانه 20 لیتر به ازای هر نفر در روز
4	دسترسی اختیاری	دسترسی به اب از طریق چند شیر برداشت در داخل منزل	میانگین سرانه 200 - 100 لیتر به ازای هر نفر در روز

این نهاد های معتبر بین المللی ، شاخص برخورداری جمعیت از خدمت دهی بهداشتی دفع فاضلاب را بر اساس میزان برخورداری از تسهیلاتی که امکان جداسازی مطمئن مدفوق انسانی از تماس مستقیم با انسان را فراهم می کنند ، تعریف کرده اند.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

قانون توسعه آب شهری و طرحهای فاضلاب

ماده واحده :

به منظور بازسازی و توسعه تاسیسات آب شهرها و تکمیل طرحهای نیمه تمام فاضلاب و اولویت دادن به اجرای طرحهای فاضلاب به شرکتهای آب و فاضلاب اجازه داده می شود مخشی از منابع مالی مورد نیاز این طرحها را به طرق مشروحه زیر تامین نمایند :

تبصره 1:

به شرکتهای آب و فاصلاب استانی اجازه داده می شود بخشی از هزینه های برقراری انشعاب ، به عنوان حق تفکیکی مذکور در ماده (11) قانون تشکیل شرکتهای آب و فاضلاب مصوب 1369 را بر اساس تعرفه های مورد عمل آبانماه 1376 متناسب با رشد سالانه حق انشعاب در شهرهای با جمعیت بیش از یکصد هزار نفر ، وصول و منحصرا برای اجرای طرحهای فاضلاب و بازسازی و توسعه تاسیسات آب همان شهر هزینه نمایند.

(ضمنا مفاد ماده 11 قانون تشکیل شرکتهای آب و فاضلاب ، کماکان لازم الاجرا می باشد.

تبصره 2:

به شرکتهای آب و فاضلاب استانی اجازه داده می شود به میزان متوسط 10% علاوه بر نرخهای مصوب حق انشعاب آب و آب بهاء تا زمان نصب انشعاب فاضلاب در شهرهایی که طرحهای فاضلاب در آنها در دست اجراست دریافت نمایند.مطالعه فاضلاب شهرهایی که اجرای فاضلاب در آنها ضروری است از محل تسهیلات این بند شروع می گردد.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

آب مصرفي مورد نياز در مرحله اول بهره برداري از طريق چاههاي حفر شده در محوطه فرودگاه تامين مي گردد كه پس از ذخيره سازي و انجام تصفيه هاي لازم از طريق شبكه هاي جداگانه جهت مصارف شرب، آتش نشاني و فضاي سبز به نقاط مصرف منتقل مي گردد

هدف از تصفيه آب:

o جدا سازي مواد معلق و شناور از آب خام

o گند زدايي و كشتن ميكروارگانيزم هاي بيماري زا

o حذف مواد معدني و آلي مضر


فعاليت هاي انجام شده

در تصفيه خانه آب :

o اندازه گيري شدت جريان ورودي

o پايين آوردن سختي آب

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

آب جاری یا آبی که از چشمه‌ها خارج می‌شود، نباید از روی یک ناحیه ناپایدار حرکت کند.  وجود آب در سطح دامنه، علاوه بر نقش فرسایشی، به راحتی می‌تواند به داخل دامنه نفوذ کرده و به سرعت بر ناپایداری آن بیافزاید.  دور نمودن آب از سطح دامنه و جلوگیری از نفوذ آن، مخصوصاً در مورد دامنه‌هایی که بطور بالقوه ناپایدارند، از مهمترین روشهای مهندسی دستیابی به پایداری است.
انواع روکشهای زهکشی آبهای سطحی
شبکه زهکشی بسطی
برای آن که آب به داخل دامنه نفوذ نکند باید ترتیبی داد تا هرچه زودتر سطح دامنه را ترک کند. احداث آبروهای مناسب در سطح دامنه، یا در روی پلکانها، یکی از مهمترین تمهیدات در این مورد است.  این آبروها باید ضمن دارا بودن گنجایش و شیب کافی، بسترشان نیز غیر قابل نفوذ باشد.  برای جلوگیری از تخریب و پر شدن این جویها در طول زمان، می‌توان آنها را با قطعات سنگ پر نمود.

این روش در مورد دامنه‌های خاکی یا دامنه‌های متشکل از سنگهای تجزیه شده، مفید واقع می‌شود و می‌تواند علاوه بر پیشگیری، در مراحل اولیه حرکت دامنه نیز نقش ترمیمی داشته باشد.  نقش مهم دیگر شبکه زهکشی سطحی جلوگیری از فرسایش سطح دامنه توسط آبهای جاری است.

مسدود کردن شکافها
ترکها و شکافهای سطحی محلهای مناسبی را برای نفوذ آب به داخل دامنه فراهم می‌کند.  وجود این شکافها، مخصوصا در مراحل آغازین توسعه یک ناپایداری جدید، مشکل آفرین تر می‌شود.  پر کردن این شکافها توسط مواد غیر قابل نفوذی مثل رس، بتن یا مواد نفتی می‌تواند تا حدود زیادی از انباشته شدن آب و نفوذ آن به داخل دامنه جلوگیری کند.  این روش هم در مورد دامنه‌های خاکی و هم سنگی قابل اجراست و می‌تواند هم در پیشگیری بکار رود و هم درمراحل اولیه ایجاد یک زمین لغره، پیشرفت آن را کند یا متوقف نماید.

غیر قابل نفوذ کردن بخش دامنه
یکی از رایج ترین روشهای غیر قابل نفوذ کردن سطح زمین، پاشیدن مواد نفتی (مالج) به سطح دامنه است.  مالج به انواعی از مواد نفتی سنگین مایع اطلاق می‌شود که معمولاً جزء محصولات زاید پالایشگاه یا کارخانه‌های پتروشیمی است.  این روش ضمن جلوگیری از نفوذ آب بهداخل دامنه، با چسباندن ذرات خاک به یکدیگر، سطح دامنه را در برابر آثار فرسایشی باد و تا حدی آب جاری محفوظ نگاه می‌دارد.

انواع روشهای زهکشی آبهای داخل دامنه
با وجود کوششی که برای جلوگیری از نفوذ آب به داخل دامنه صورت می‌گیرد باز هم ممکن است قسمتی از آبها از سطح دامنه نفوذ از محلی دورتر توسط آب زیرزمینی به داخل دامنه حمل شود.  این آبها قبل از هر چیز با افزودن به وزن نیروهای رانشی را زیاد می‌کنند.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب