مطلب زیر توسط دفتر بهبود روشهای بهره برداری آب در معاونت نظارت بر بهره برداری شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور تهیه شده و به عنوان  دستور العمل بهره برداری ، به  واحد های اجرایی ابلاغ شده است و اطلاعات کاملی درباره طراحی و وظایف بخش P.M به دست می دهد .
  با توجه به اینکه در تمام شرکت های بهره بردار مثل ادارات آب و فاضلاب بخشی با عنوان P.M وجود دارد ، مطالعه این مقاله می تواند برای کسانی که تمایل دارند با وظایف واحدهای مختلف یک اداره آب و فاضلاب آشنا شوند ، مفید باشد .

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

Accuracy   صحت - درستی 
Annual  peak  flood   دبی اوج سالانه  
Annual  variation   نوسانات سالانه 
Antecedent  precipitation   پیش بارش – بارش قبلی 
Area   مساحت 
Area Ratio   نسبت مساحت 
Arithmetic mean   میانگین حسابی 
Asymmetrical distribution   توزیع نامتقارن 
Automatic Delineation of Watershed   استخراج اتوماتیك حوزه آبخیز 
Average   متوسط  
Average velocity   سرعت متوسط  
Backwater   برگشت آب  
Base flow   آب پایه  
Basic data    داده های پایه 
Bias   اریب  
Bifurcation   انشعاب ( ابراهه ها ) 
Bifurcation ratio   نسبت انشعاب  
Buffer   بافر 
Catchment   حوزه آبخیز 
Catchment geomorphology   ژئومورفولوژی حوزه آبخیز 
Catchment hydrology   هیدرولوژی حوزه آبخیز 
Center  tendency   تمایل به مركز 
Channel   precipitation   كیال بارش (بارش مستقیم روی رود ) 
Channel  Routing   روند سیل در رودخانه 
Channel  storage   ذخیره آبراهه  
Coefficient of variation   ضریب تغیرات  
Comactness  coefficient   ضریب فشردگی 
Compound hydrograph   هیدروگراف مركب  
Convolution integral   انتگرال پیچشی 
Coordinate system   سیستم مختصات 
Correlation   همبستگی  
Correlation coefficient    ضریب همبستگی  
Critical velocity   سرعت بحرانی  
Cross section   برش ارضی- مقطع ارضی

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

چاه
دو نوع چاه داریم ، عمیق و نیمه عمیق
چاه نیمه عمیق
چاهی است که معمولاٌ با دست آنرا حفر می کنند و مقنی ها در احداث این نوع چاهها از تجربیات زیادی برخوردارند . در مواردی که میزان نیاز به آب اینگونه چاهها بسیار محدود و سطح آب زیرزمینی در نزدیکی سطح زمین قرار دارد از دلو و طناب برای آبکشی استفاده می شده است . اخیراٌ همین چاههای نیمه عمیق را بصورت دهانه گشاد حفاری کرده و سپس آنرا با استفاده از کول های سیمانی یا بتنی ، لوله گذاری نموده و با استفاده از پمپ و موتور ،‌آبکشی می نمایند .
چاه عمیق
چاه عمیق را با دستگاه حفاری حفر می کنند و پس از اتمام حفاری آنرا لوله گذاری می کنند و سپس برای آبکشی از آنها از تجهیزات موتور و پمپ استفاده می کنند .
در زمانی که برداشت آب زیرزمینی بیش از ورود آب نفوذی به مخزن باشد ، رو به کاهش می گذارد و بمرور سطح آب زیرزمینی عمیق تر میشود .
سیستم آبخوان
سفره آب زیرزمینی هم به مانند یک سیستم عمل می کند ، یک تعدادی ورودی دارد و تعدادی هم بعنوان فاکتورهای خروجی آن عمل می کند .
هرگاه میزان ورودی های این سیستم کمتر از میزان خروجی های آن شود ، معادله سیستم به هم خورده و دچار مشکل می شود .
هر گاه میزان ورودی ها بیشتر از میزان خروجی ها گردد نیز مشکل به شکل دیگری بروز می کند . بنابراین بحث تعادل در سیستم آبخوان ، بسیار حائز اهمیت است و هرگونه اخلال در آن موجب دردسر ساکنان و بهره برداران و سازمان های مسئول میشود .

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

در نیروگاهای با سوخت سنگین بخصوص نیروگاههایی که از مازوت با درصد گوگرد بالا استفاده می‌‌کنند،‌سطوح محفظه احتراق بویلر، یانگستروم و دودکش بعلت تماس مستقیم محصولات احتراق همواره پوشیده از رسوبات ترکیبات مختلف است.
با توجه به کیفیت سوخت مصرفی در این نیروگاهها اغلب رسوبات دوده، ترکیبات وانادیم، نیکل و ترکیبات گوگرددار در سطوح این مناطق یافت می‌شود.
فاضلابهای حاصل از شستشوی شیمیایی این سطوح حاوی مواد سمی بوده و در حقیقت فاضلاب خطرناک در یک نیروگاه را تشکیل می‌دهند. به دلیل کم بودن حجم این گونه فاضلابها نسبت به دیگر فاضلابهای تولید شده در یک نیروگاه بخاری، حذف آلودگی آنها با فرآیند شیمیایی به طریق رسوب‌گذاری قبل از مخلوط شدن با فاضلاب سایر فرآیندها یکی از متداولترین روشها است.
● عملیات تصفیه
تصفیه فاضلاب ناشی از شستشوی حرارتی کوره‌ها، هیترهای هوا و دودکش نیروگاهها به کیفیت فاضلاب و احتمالاً‌به خارج‌سازی موادی از قبیل ترکیبات وانادیم و نیکل و دیگر فلزات سنگین دیگر مربوط می‌شود. آب شستشو از هیترهای هوا بصورت محلولهای اسیدی با ۳-۳/۱ = PH شامل اکسیدهای آهن، فزات سنگین، اسید سیلیسیک، باقیمانده سوخت و خاکستر غیرمحلول است که می‌توان به راحتی با استفاده از واکنشهای رسوب‌دهی، و ته‌نشینی، سولفاتهای فلزات سنگین (بیشتر آهن) وانادیم، نیکل، مس و دیگر ترکیبات را جدا کرد.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

در این جزوه انواع روشهای گندزدایی و ویژگیهای هر روش بررسی شده است .

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

كاربرد يد در ضد عفوني آب شرب

خلاصه :

يد عنصر شيميايي است به مقدار كمي در آب حل مي شود (۳۴/ گرم در لیتر ). متداولترين تركيباتي يد كه مورد استفاده قرار مي گيرند يديد سديم (NaI  ) و يدات پتاسيم( KIO₃)  است . در امور پزشكي ، تركيبات رنگي ، فتوگرافي تركيبات آلي و شيميايي و داروسازي كاربرد دارد . يد 127 ايزوتوپ پايدار و يد 131 يك راديو ايزوتوپ مصنوعي با نيمه عمر 8 روز مي باشد . فقط مقادير جزئي يديد ها در آب خام يافت مي شود . آب دريا محتوي مقدارزيادي يد ( ۶۰-۵۰گرم در ليتر ) مي باشد . در ضد عفوني آب استخرهاي شنا و ضد عفوني آب شرب هم كاربرد دارد . مقدار يد باقي مانده در آب استخرهاي شنا بايد 6/ - 2/ میلی گرم در لیتر  باشد با اين غلظت حتي انتروويروسها را تحت شرايط كنترل شده ، غير فعال مي كند . مقدار باقي مانده يد در آب جهت ضد عفوني مؤثر 1 میلی گرم در لیتر  مي باشد . يد باكتري كش و ويروس كش و آميب كش در دقت هاي 50- 5 میلی گرم در لیتر  مي باشد ، يد عنصري جزئي مورد نياز و ضروري در ساخت هورمون تيروئيد است .

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

بمنظور پاسخگويي به نياز جامعه در راستاي تامين آب آشاميدني عاري از تركيبات مضر جانبي و با طعم غير شيميايي، شركت آب و فاضلاب شهر زوريخ- سويس، در سال 1993 مبادرت به بهره برداري سيستم آبرساني در مقياس كامل براي توزيع آب آشاميدني عاري از هر نوع مواد شيميايي نمود. بدين ترتيب مواد شيميايي كه در محل خروج آب از تصفيه خانه ها بمنظور جلوگيري از آلودگي مجدد آب در لوله هاي شبكه آبرساني، به آب تصفيه شده اضافه ميگردد، كاملا حذف شد. پياده سازي اين سيستم عاري از مواد شيميايي ضدعفوني كننده سالها بطول انجاميد. در طول اين مدت مقدار مواد شيميايي بصورت گام به گام تقليل يافت. اين فرايند نشان داد كه چه در مدت آزمايش و چه در زماني كه بهره برداري از سيستم توزيع عاري از مواد ضدعفوني كننده رسما آغاز شد هيچ مشكلي در شبكه توزيع بوجود نيامد. مقدار متوسط شمارش ميكروبي در محل خروجي تصفيه خانه ها بميزان كمي يعني از صفر تا 3 واحد در ميليمتر به صفر تا 6 واحد در ميليگرم و در نقاط نمونه برداري داخل شبكه از صفر تا 2 واحد به 1 تا 5 واحد در ميليمتر افزايش يافت. افزايش هاي موضعي شمارش ميكروبي بميزان 100 تا 300 واحد در ميليمتر كه در بعضي موارد قبل از پياده سازي پروژه نيز مشاهده مي شد، بلافاصله پس از شستشو با آب با سرعتي معادل 5/0 متر در ثانيه، برطرف ميگرديد.

موقفيت اين پروژه نشان داد كه آب آشاميدني كه حتي از آبهاي سطحي تامين ميشود، لزوما به اضافه نمودن مواد ضدعفوني كننده احتياج ندارد.

1- مقدمه

رساندن آب آشاميدني فاقد ميكروبهاي بيماري زا به مصرف كننده وظيفه اصلي كليه سازمانهاي آب است. بهمين دليل است كه عمدتا بمنظور حفاظت آب، قبل از ورود آب به شبكه توزيع مقدار كمي ماده ضدعفوني- اغلب كلر، اسيد هيپوكلريك يا دي اكسيد كلر- به آب آشاميدني اضافه ميشود. اين ”حفاظت شبكه” از رشد دوباره باكتريها در لوله هاي توزيع آب جلوگيري نموده و بهداشت آب آشاميدني در محل مصرف را تضمين مي كند.
در سالهاي اخير سازمانهاي آب با مخالفت افكار عمومي با استفاده از مقادير بالاي مواد ضدعفوني كننده در آب مواجه شده اند. بدين منظور مقدار غلظت مواد جانبي گندزدايي (DBP) كه از تركيب ماده ضدعفوني با ناخالصي هاي آب توليد ميشود، با تعيين حداكثر مجاز (MCL) محدود شده است. از جمله اين مواد مضر ميتوان تري هالومتان (THM) كه در روش كلرزني از تركيب كلر با مواد آلي طبيعي ايجاد ميشود و همچنين كلريت و كلرات كه از دي اكسيد كلر توليد ميشوند را نام برد.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب